Uitzonderingen op het verbod op zondagsarbeid

1. De hele zondag

Heel het jaar door

Werken op zondag, de hele dag lang en het hele jaar door, is toegestaan in:

• slagerijen, bakkerijen en banketbakkerijen;
• voedingswinkels die minder dan 5 werknemers in dienst hebben op het ogenblik dat van de afwijking gebruik gemaakt wordt [1];
• tabakswinkels;
• winkels met natuurlijke bloemen;
• dagbladondernemingen;
• salons, tentoonstellingen, musea, jaarbeurzen, nijverheids- en landbouwtentoonstellingen, op voorwaarde dat de tewerkstelling buiten de lokalen van de betrokken onderneming en buiten de parkings en opslagplaatsen die bij deze lokalen horen, plaatsvindt;
• ondernemingen die brandstof en olie voor autovoertuigen in het klein verkopen, maar enkel wat betreft de werknemers die met de verkoop belast zijn;
• winkels van genees- en heelkundige toestellen.

Gedurende 40 zondagen per jaar

In winkels van meubilair en tuinartikelen mogen de werknemers ‘s zondags tijdens de hele dag tewerkgesteld worden, maar dit gedurende maximum 40 zondagen per jaar.  Het Toezicht op de sociale wetten dient hiervan per aangetekend schrijven geïnformeerd te worden.  Dit moet ten laatste gebeuren in de maand december van het jaar voorafgaand aan dat waarin de werkgever van de uitzondering gebruik wenst te maken.

Gedurende bepaalde periodes (specifiek voor badplaatsen, luchtkuuroorden en toeristische centra)

De werknemers die tewerkgesteld worden in kleinhandelszaken en kapperssalons in badplaatsen, luchtkuuroorden en toeristische centra [2] mogen in een kalenderjaar 39 zondagen, tijdens de hele dag, werken. Het gaat om 39 zondagen per individuele werknemer.

Worden beschouwd als badplaats, luchtkuuroord of toeristische centrum, de plaatsen die als dusdanig erkend zijn door de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. U kan de volledige lijst terugvinden op de site van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg onder de thema "Zondagsrust"/Afwijkingen op het principe van de zondagsrust/afwijkingen voor de kleinhandelszaken.

Opmerking: werkgevers die van deze mogelijkheid gebruik wensen te maken, moeten het Toezicht op de sociale wetten hiervan niet meer op voorhand op de hoogte brengen.  Voor jonge werknemers bestaat er evenwel nog steeds een informatieplicht.

Gedurende 3 of 6 zondagen per jaar

In alle andere ondernemingen staat de wetgever toe dat de werknemers gedurende 3 volledige zondagen per jaar tewerkgesteld worden en eventueel nog eens 3 bijkomende zondagen per jaar voor zover er in de sector of in de onderneming, waar een ondernemingsraad of vakbondsafvaardiging aanwezig is, tot een akkoord over de arbeids- en loonsvoorwaarden voor deze zondagen gekomen wordt. 

De werkgever is ertoe gehouden minstens 24 uur vooraf het Toezicht op de sociale wetten, bevoegd voor de plaats waar de exploitatiezetel gelegen is, van de tewerkstelling op zondag op de hoogte te stellen. De werknemers die tijdens die 3 of 6 zondagen tewerkgesteld worden, moeten zich vrijwillig aangeboden hebben om op die zondag(en) te werken en moeten gewoonlijk in de betrokken winkel tewerkgesteld worden (ze mogen dus niet speciaal voor die gelegenheid aangeworven worden en het mogen geen werknemers zijn die naar aanleiding van die bijzondere omstandigheid uit een andere winkel overgeplaatst worden).

Ter herinnering, indien de werknemers in verschillende winkels tewerkgesteld zijn en deze tewerkstelling gewoonlijk 5 opeenvolgende dagen of meer bedraagt, moet de werkgever voor deze werknemers een speciaal personeelsregister bijhouden. Dit register moet in elke betrokken werkplaats bijgehouden worden. Indien de gewoonlijke tewerkstelling geen 5 opeenvolgende dagen bereikt, moet de werkgever dit register niet bijhouden.

Akkoord over de arbeids- en loonsvoorwaarden voor de 3 bijkomende zondagen

In de volgende sectoren bestaat er een akkoord over het loon en arbeidsvoorwaarden voor die bijkomende verkoopdagen:

• PC 201 voor de zelfstandige kleinhandel
• PC 202.01 voor de middelgrote levensmiddelenbedrijven

Het akkoord in beide sectoren heeft dezelfde inhoud en ziet er als volgt uit:

In de andere sectoren waar er geen sectorale cao bestaat die de loon- en arbeidsvoorwaarden regelt, kunnen de 3 bijkomende zondagen ingevoerd worden als:

• Er een ondernemings-cao wordt afgesloten
• Er geen ondernemings-cao wordt afgesloten, maar dan moet er een individuele regeling voorzien worden met een loontoeslag van minstens 100% boven het normale loon

In de sectoren waar er geen sectorale cao bestaat, kan de tewerkstelling op de 3 bijkomende zondagen bovendien enkel worden ingevoerd als er in de ondernemingen een vakbondsafvaardiging of een ondernemingsraad bestaat.

2. Zondagvoormiddag

In de andere kleinhandelszaken dan die waar ‘s zondags tijdens de hele dag gewerkt mag worden, mogen de werknemers op zondag van 8 tot 12 uur tewerkgesteld worden. Een voorafgaande toelating is daarbij niet vereist.   Dit betekent dus dat die handelszaken elke zondagvoormiddag en 3 of 6 volledige zondagen per jaar hun deuren mogen openen.

In theorie kunnen koninklijke besluiten dit recht in bepaalde gemeenten afschaffen of beperken.  Momenteel zijn er evenwel geen dergelijke koninklijke besluiten.

3. Activiteiten die verband houden met de e-commerce

Voor meer informatie, raadpleeg onze algemene fiche over zondagarbeid.

[1] Worden als werknemers beschouwd, de personen die normaal worden tewerkgesteld in de winkel (ook op weekdagen) en waarvoor een Dimona-aangifte werd gedaan door de onderneming die haar activiteit in de winkel uitoefent.

[2] Worden als badplaatsen, luchtkuuroorden en toeristische centra beschouwd, de gemeenten die als dusdanig door de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg erkend zijn.