Preventiebeginselen
De preventiebeginselen die de werkgever moet naleven zijn :
- Risico's voorkomen;
- Indien deze risico's niet kunnen worden voorkomen, moeten zij worden geëvalueerd
- Bestrijding van de risico's bij de bron;
- Vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of minder gevaarlijk is;
- Voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven maatregelen inzake individuele bescherming;
- Aanpassing van het werk aan de mens wat betreft de inrichting van de werkposten, de keuze van de werkuitrusting en de werk- en productiemethoden
- Waar mogelijk rekening houden met ontwikkelingen van de techniek om risico's te beperken;
- De risico's op een ernstig letsel inperken door het nemen van materiële maatregelen met voorrang op iedere andere maatregel;
- De planning van de preventie en de uitvoering van het welzijnsbeleid in een geïntegreerde aanpak
- Werknemers informeren, instructie verschaffen en begeleiden
- Waar nodig passende veiligheids- en gezondheidssignalering aanbrengen
Dynamisch risicobeheersingssysteem
Risicoanalyse maakt deel uit van een geplande en gestructureerde aanpak die het dynamisch risicobeheersysteem vormt. Het houdt rekening met de wisselwerking die er bestaat of kan bestaan tussen de volgende domeinen :
- De arbeidsveiligheid;
- De bescherming van de gezondheid van de werknemer op het werk;
- De psychosociale aspecten van het werk;
- De ergonomie;
- De arbeidshygiëne;
- De verfraaiing van de arbeidsplaatsen;
- De maatregelen van de onderneming inzake leefmilieu, wat betreft hun invloed op de bovenste domainen.
Het doel van dit systeem bestaat er in de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid mogelijk te maken en heeft daarom betrekking op vier etappes:
- De uitwerking van het beleid : bepaling van de doelstellingen en de benodigde middelen;
- De programmatie van het beleid : de methodes, de opdrachten, de verplichtingen en de middelen;
- De uitvoering van het beleid;
- De evaluatie van het beleid,
Risicoanalyse in 3 stappen
Het preventiebeleid moet verlopen volgens een bepaalde strategie. De basis van deze strategie is de risicoanalyse of risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE).
Stap 1 : inventarisatie van de gevaren
Alle mogelijke factoren en aspecten van het werk die schade (ongeval, ziekte of hinder) kunnen veroorzaken worden in kaart gebracht. Daartoe doet u een grondig onderzoek van alle werkposten.
Er zijn verschillende hulpmiddelen om dit te doen :
- Verslagen van arbeidsongevallen
- Verslagen van preventieadviseurs
- Statistieken
- Bevragingen van de werknemers zelf.
Stap 2 : vaststellen van de risico's
Eén gevaar kan meerdere risico's inhouden. Gas kan verstikkend werken, maar kan ook ontploffen. Van elk gevaar gaat u na welke mogelijke risico's er kunnen zijn.
U maakt tevens een lijst van alle werknemers die aan een bepaald risico zijn blootgesteld.
Stap 3 : evaluatie van de vastgestelde risico's
Van elk risico gaat u na welke schade het kan veroorzaken en hoe dikwijls. Op die manier worden risico's gemeten in termen van schade.
Hoe te meten?
- De methode van Kinney wordt veel gebruikt voor de evaluatie van risico's van een uit te voeren taak of het werken aan een machine. Ze hanteert 3 parameters :
- De waarschijnlijkheid dat een situatie zich voordoet,
- De frequentie van blootstelling aan een risico,
- De ernst van de te verwachten schade.
Deze parameters worden gekwantificeerd. Vervolgens krijgt men een risicoscore door de drie bovenvermelde factoren met elkaar te vermenigvuldigen. Op basis van die resultaten kan men de risico's dan rangschikken van meest gevaarlijk tot minst gevaarlijk .
- Chemische risico's kunnen gemeten worden door hun concentratie op de werkvloer te meten. Deze concentratie en de tijd dat een werknemer eraan is blootgesteld bepalen de kans op schade.
- Psychosociale risico's kan men evalueren aan de hand van enquêtes.
De risicoanalyse is niet éénmalig maar wordt continu bijgestuurd. Veranderingen, aanpassingen en ingrepen die buiten de routine vallen vergen een nieuwe specifieke risicoanalyse.
Voorbeelden :
- Een nieuwe machine in dienst nemen
- Een nieuw procédé opstarten
- Nieuwe producten gebruiken
- Onderhoud van een machine
- Stagiairs of interims in dienst nemen
- Werken met derden
- ...
Al deze nieuwigheden hebben hun eigen risico's die moeten geanalyseerd worden.
Preventiemaatregelen
Voor elk risico neemt u maatregelen met de bedoeling :
- Risico's te voorkomen : weren wat gevaarlijk is
- Schade te voorkomen : gevaren afschermen
- Schade te beperken : noodstoppen en EHBO
Maatregelen moet u steeds nemen volgens een zekere hiërarchie :
- Eerst bestrijding aan de bron (bv vervanging van een gevaarlijke product door een ongevaarlijk),
- Plaatsen van collectieve beschermingsmaatregelen (bv een afzuiginstallatie voor rookgassen),
- Ter beschikking stellen van persoonlijke beschermingsmiddelen (bv het dragen van een gasmasker).